బహుళ అభివృద్ధి సంస్థలలో చైనా ప్రముఖ భాగస్వామ్య దేశంగా ఆవిర్భవించింది. అనేక విధాలుగా, ఇది స్వాగతించదగిన పరిణామం. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా కోవిడ్-19, వాతావరణ మార్పుల వంటి పరిణామాల నేపధ్యంలో ఆర్ధిక సామర్ధ్యం కలిగిన దేశాలు బహుళ పక్ష భాగస్వామ్యంతో ముందుకు రావాల్సిన అవసరాన్ని అవసరం ఉంది. ఈ పరిస్థితులు పారదర్శకత, పర్యావరణ పరిరక్షణ కోసం ఉన్నత ప్రమాణాలు గల బహుళపాక్షిక సంస్థలను అమెరికా కొన్ని సమయాల్లో చైనాను ప్రోత్సహించేందుకు దోహద పడింది. అదే సమయంలో, వ్యూహాత్మక పోటీ దారుల నుంచి చైనా బహుపాక్షిక భాగస్వామ్యం పై సందేహాలు వ్యక్తమయ్యాయి.
అంతర్జాతీయ స్థాయిలో ఆర్ధిక పరంగా చైనా ప్రభావం పై‘సెంటర్ ఫర్ గ్లోబల్ డెవలెప్ మెంట్‘ సంస్థకు చెందిన రీసెర్చ్ అసిస్టెంట్ రోవన్ రాక్ ఫెలో, పాలసీ ఫెలో సారా రోజ్, సస్టెయినబుల్ డెవలెప్ మెంట్ ఫైనాన్స్ కో డైరెక్టర్, సీనియర్ ఫెలో స్కాట్ మోరిస్ లు తమ అభిప్రాయలను సెంటర్ ఫర్ గ్లోబల్ డెవలెప్ మెంట్ పత్రికలో వెల్లడించారు.
చైనా 1980లో ప్రపంచ బ్యాంకులో చేరినప్పుడు, దానికి 12,000ఇంటర్నేషనల్ బ్యాంక్ ఫర్ రీకన్‌స్ట్రక్షన్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ (ఐబిఆర్ డి) షేర్లు కేటాయించడంతో 3.47శాతం ఓటింగ్ అధికారంతో బ్యాంక్ లో ఆరవ-అతిపెద్ద వాటాదారుగా అవతరించింది. వేగవంతమైన ఆర్థిక వృద్ధితో చైనా 2013నాటికి ఐబిఆర్ డి లో మూడవ అతిపెద్ద వాటాదారుగా నిలిచింది. IBRD ఓటింగ్ లో 5.03శాతంతో ఫ్రాన్స్, జర్మనీ,యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌లను అధిగమించగలిగింది.
ఇలా ఐబిఆర్ డి లో చైనా బహుపాక్షిక అభివృద్ధి వ్యవస్థలో ప్రభావశఈలంగా మారింది. ప్రపంచ బ్యాంక్, ఐఎంఎఫ్,ఐరాస(ఐక్యరాజ్య సమితి) వ్యవస్థలో చైనా ఓటింగ్ వాటా పెంచుకుంటూ పోవడం దాని ఆర్ధిక శక్తికి నిదర్శనంగా నిలుస్తుంది.అయితే, చైనా ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న విభిన్న విధానాల వల్లనే బహుపాక్షిక వ్యవస్థలో చైనా ప్రాముఖ్యత పెరిగిందని నిపుణుు భావిష్తున్నారు. ఐదు కీలక అంశాల ఆధారంగా నేడు చైనా ఈ స్థాయిలో తన ముద్రను బలంగా వేయగలిగిందని చెబుతారు.
Iఅంతర్జాతీయ ఆర్థిక సంస్థలు, నిధులు:
అంతర్జాతీయ ఆర్థిక సంస్థలు (ఐఎఫ్‌ఐలు) తక్కువ, మధ్య-ఆదాయ దేశాలలో అభివృద్ధికి ఆర్థిక, సాంకేతిక సహాయాన్ని అందిస్తాయి. గత దశాబ్దంలో ఐఎఫ్‌ఐలలో ముఖ్యంగా ఎండిబిలు, ప్రాంతీయ అభివృద్ధి బ్యాంకుల(ఆర్డిబి)పై వలలో చైనా ప్రభావం గణనీయంగా పెరిగింది. చైనా ఇప్పుడు మద్దతిచ్చే ఐఎఫ్‌ఐలలో ఓటింగ్ శక్తితో రెండవ స్థానంలో ఉన్నప్పటికీ అమెరికా కంటే చాలా వెనుకబడి ఉంది
షేర్‌హోల్డింగ్ కాకుండా, డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంక్ రాయితీ ఫైనాన్సింగ్ విండోస్‌కు విరాళాలు (మరింత అనుకూలమైన వడ్డీ రేట్లు మరియు రీపేమెంట్ షెడ్యూల్‌లలో దేశాలకు కేటాయించడానికి కేటాయించిన వనరులు) పూర్తిగా విచక్షణతో కూడుకున్నవి. గత దశాబ్దంలో డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంక్ రాయితీ ఫైనాన్సింగ్ విభాగాలకు చైనా భారీగా మద్దతు ఇచ్చింది. ముఖ్యంగా ప్రపంచ బ్యాంక్ ఐడిఏలలో.
ఒప్పందాల్లో పై చేయి !
వస్తువులు, పనులు మరియు సేవల కోసం ఎండిబి ఒప్పందాలను పొందడంలో చైనా సంస్థలు ఇతర దేశాల సంస్థలను అధిగమించాయి. 2019లోనే, చైనీస్ సంస్థలు ఐబిఆర్ డి,ఐడిఏ,ఏఎఫ్డిబి,ఐడిబి,ఏడిబి,ఈబిఆర్డీ నుండి $ 7.4 బిలియన్ల ( మొత్తం ఒప్పందాలలో 14 శాతం విలువ) విలువైన కాంట్రాక్టులను గెలుచుకున్నాయి.
ఐరాస కు చెందిన (సాధారణ బడ్జెట్,శాంతి పరిరక్షణకు దాని సహకారాన్ని మినహాయించి) ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ,ఐరాస ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతిక సంస్థ (యునెస్కో),ఫుడ్ అండ్ అగ్రికల్చర్ ఆర్గనైజేషన్ (ఎఫ్ఏఓ) వ్యవస్థలకు చైనా భారీగా విరాళాలు అందిస్తుంది. ఇవి చైనా యొక్క అతిపెద్ద స్వచ్ఛంద విరాళాలు, దాని విధాన ప్రాధాన్యతలను సూచిస్తాయి, వ్యవసాయ అభివృద్ధి కోసం అంతర్జాతీయ నిధి (IFAD), ప్రపంచ ఆహార కార్యక్రమం (WFP), మరియు UN డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్ (UNDP)కి అందించింది.
ఐరాసకూ బాసట !
ఐరాస అభివృద్ధి లక్ష్య ఎంటిటీలకు చైనా స్వచ్ఛందంగా నిధులు సమకూర్చడం 2010 - 2019 మధ్య 250% పెరిగింది. ఐఎఫ్ఏడి,డబ్ల్యుఎఫ్పీ(ఫిగర్7) లకు చైనా విరాళాలు పెరగడం ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోదగినది. ఇది అభివృద్ధిలో ఆహారం,వ్యవసాయ రంగాల పాత్రపై చైనా విధాన రూపకర్తల దృక్పధాన్ని తేటతెల్లం చేస్తుంది.
ఐరాస సంస్థలకు సహకారం అందించడంతో పాటు, శాంతి, అభివృద్ధి లక్ష్యాలను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి 10 సంవత్సరాలలో $200 మిలియన్ల నిబద్ధతతో 2016లో ఐరాస శాంతి, అభివృద్ధి ట్రస్ట్ ఫండ్ (UNPDF)ని కూడా చైనా స్థాపించింది. 2020 నాటికి, చైనా ఈ నిధికి $100 మిలియన్లు అందించింది..
ప్రపంచ అభివృద్ధి ప్రయత్నాల విషయానికి వస్తే, వ్యూహాత్మక పోటీ ఇప్పుడు చైనా అమెరికా ల మధ్యనే ఉందని చెప్పవచ్చు. చైనా , జీ 7 దేశాల మధ్య తక్కువ స్థాయిలోనే పోటీ ఉంటుంది. బహుపాక్షిక అభివృద్ధి సంస్థలలో చైనా పాత్ర గందరగోళాన్ని కలిగిస్తుంది. బహుపాక్షిక సంస్థలకు దాతగా తన పాత్రను పెంచుకోవాలని చైనాను పాశ్చాత్య దేశాలు చాలా కాలంగా ప్రోత్సహించాయి, వర్ధమాన దేశాలలో ద్వైపాక్షిక సహాయం కంటే బహుపాక్షిక సహాయమే బాగా ఖర్చు చేయబడుతుందనే నమ్మాయి. చైనా విషయంలో ఈ వాదన హేతుబద్ధంగానే ఉందని నపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.